Wellicht herinnert u zich nog de beelden van de hekwerken rondom de Europese grenzen. De hoge hekken van het Spaanse Ceuta, de humanitaire ramp tussen Belarus en Polen, de Hongaarse hekken en de volgens onze minister-president door corruptie geteisterde Bulgaarse grensovergang. Kilometers aan beton en prikkeldraad moeten ‘Fort Europa’ zien te beschermen tegen vluchtelingen en migranten.
Het CDA worstelt echter met de vraag of deze hekwerken wel werken. In dit artikel beargumenteer ik dat het CDA moet realiseren dat extra grensbewaking niet effectief is om op de lange termijn de migratiestroom in te perken.
Historische lessen
Om te beginnen moet de vraag gesteld worden: beperkt extra grensbewaking de migranteninstroom? Het antwoord hierop: op de korte termijn in zekere mate, maar op de lange termijn stelpt dit de instroom nauwelijks. Sinds de asielcrisis van 2015-2016 zijn er miljarden besteed aan betere Europese grensbewaking. Toch blijft het aantal illegale grensoverschrijdingen vanaf 2017 rond de 150.000 en 200.000 per jaar dobberen. De vraag is of verdere grensbewaking de instroom beperkt.
Meer muren bouwen is simpelweg een dure populistische placebo.
De vraag naar betere grensbewaking is tevens een logische reactie. De mens heeft altijd muren gebouwd om daadwerkelijke of waargenomen bedreigingen buiten de deur te houden, bijvoorbeeld de muren van Jericho, de Chinese muur en het ijzeren gordijn. Hoewel deze verdedigingswerken indrukwekkend waren wisten zij niet hun verdedigingstaak te vervullen. De muren van Jericho stortte immers in, de Chinese muur brokkelde af en het ijzeren gordijn viel na 40 jaar.
De historische lessen die wij hieruit kunnen trekken? Dat een effectieve grensbewaking veel bouw- en onderhoudskosten met zich meebrengt, dat als een molensteen om de nek van de begroting van de EU hangt. De vraag is of Europese burgers het tolereren dat er met hun geld wordt gesmeten. Het CDA moet zich daarom niet laten verleiden door het idee dat strengere grensbewakingen het ei van Columbus is. Meer muren bouwen is simpelweg een dure populistische placebo.
Voor geen muur laten staan
Voorstanders van meer fysieke grensbewaking stellen dat dit een afschrikkend effect heeft op de zogenaamde gelukzoekers. Hierbij wordt echter geen rekening gehouden met de verschillende motieven achter de illegale grensoversteek. Het is een verkeerde benadering om toenemende grensbewaking te zien als een middel dat alle illegale grensovertreders, van vluchteling tot gelukzoeker, moet afschrikken. Vluchtelingen die oorlog en onderdrukking ontvluchten zien immers strengere grensbewaking enkel als een van de vele obstakels om het veilige Europa te bereiken. Strengere grensbewaking is symptoombestrijding en dus geen genezing van het migratievraagstuk. Het CDA moet realiseren dat strengere grensbewaking de migratiestroom niet inperkt en dat er naar duurzamere oplossingen gezocht moet worden.
Het CDA moet realiseren dat strengere grensbewaking de migratiestroom niet inperkt en dat er naar duurzamere oplossingen gezocht moet worden.
De gevangenis van Europa
Als muren geen soelaas bieden wat dan wel? Wellicht ligt de focus te veel op hekken en muren. De discussie gaat altijd tussen de twee uitersten van meer of minder/geen hekken en uit dit touwgetrek komt geen oplossing. Paus Franciscus waarschuwde in 2019 al voor de gevaren van de ‘Fort Europa mentaliteit’ toen hij zei: ‘Wie muren bouwt, zowel van prikkeldraad als van steen, bouwt zijn eigen gevangenis.’
Daarom is het noodzakelijk dat er een stap wordt gezet weg van Fort Europa. Het CDA zou moet streven naar een flexibele Europa grens. Hiermee verdwijnen de buitenranden van Europa niet, maar worden ze opgenomen in verschillende lagen die de migratiestroom inperken. Grenscontroles met een nadruk op aangewezen plekken van toegang, verdragen en samenwerking met landen aan de grens van Europa en ontwikkelingshulp aan het land van herkomst moeten de instroom van migranten inperken. Kortgezegd: kijk over de muren van Fort Europa heen!
Tom van Erp is een masterstudent Politiek en Parlement aan de Radboud Universiteit Nijmegen en is gespecialiseerd in sociale politiek en migratie. In het kader van zijn studie loopt hij stage bij de redactie van Christendemocraat.nl.