Voor klimaatbeleid op de lange termijn is een andere benadering nodig. Alleen dan kan hier draagvlak voor ontstaan.
Vorig weekend vormde zich het slotstuk van twee weken internationaal overleg over de grootste crisis die deze aarde momenteel kent. Via liveblogs was minuut tot minuut bij te houden welke deelakkoorden precies gesloten werden in Glasgow, onder andere over ontbossing, methaanuitstoot en fossiele overheidssteun. Het hoofddoel was de 1,5 graad, de aarde mag niet verder opwarmen dan dat heilige plafond. De focus op de 1,5 graad is tekenend voor de technocratische aanpak van het klimaatvraagstuk.
Integrale aanpak
Kim Putters sprak in dit verband tijdens de afgelopen Van Slingelandt[1] lezing van de Vereniging voor Bestuurskunde over brede welvaart: het verbinden van economische groei, duurzaamheid, sociale cohesie en inclusie tot een integrale aanpak[2]. Dit vraagt om een andere manier van politiek bedrijven dan de nu dominante technocratische wijze. De technocratische overheid maakt een middel – bijvoorbeeld de 1,5 graad of de 55% minder CO2-uitstoot in 2030 – tot een doel.
De focus op de 1,5 graad is tekenend voor de technocratische aanpak.
Vanuit het middel redenerend, wordt de strategie vervolgens om je in te graven langs de rode lijnen van de investeringstoezeggingen die je kunt overschrijden. Vervolgens begint het ploeteren over de vraag wie waar en hoeveel bijdraagt, oftewel een blik op de korte termijn. De waarde die we hechten aan onze aardbol sneeuwt onder en daarmee ook het lange termijnperspectief. Een integrale aanpak kan niet beginnen bij de vraag naar modellen en budgetten. Die begint bij de vraag naar ideeën: hoe moeten we met de aarde omgaan en wie moet daaraan bijdragen? Daarna komt pas de vraag welke middellange termijndoelen daarvoor gesteld moeten worden.
Moreel vraagstuk
Een christendemocratische invulling van integraal beleid krijgt vorm aan de hand van de vier grondbeginselen. Om te beginnen dient de overheid zich op te stellen als rentmeester van het ‘huishouden’ van de staat. In 1879 stond dit al in het programma van de toen net opgerichte ARP: de overheid moet de volksgezondheid beschermen tegen vergiftiging van de dampkring en water in het publieke domein. In de jaren ‘70 stipte Bob Goudzwaard opnieuw de noodzaak voor een integrale klimaataanpak aan door te pleiten tegen een apart ministerie voor milieu. Hij zag in dat zo een technocratische benadering voorkomen kon worden, aangezien de samenhang van economie en klimaat duidelijk maakt dat er geen technisch, maar een moreel vraagstuk ligt; een vraag over goed burgerschap.[3]
Duurzaamheid is ten eerste een appèl en geen ingewikkelde rekensom.
Appèl
Samen met het bedrijfsleven, de burger, de wetenschap en het maatschappelijk middenveld moet de overheid verantwoordelijkheid dragen voor het beheer van haar grond. Dán neem je de burger mee. Afhankelijk van het deelvraagstuk, wordt beleid Europees, dan wel nationaal of lokaal vormgegeven. Groene industriepolitiek is een Europese opdracht, maar de gemeente moet de leiding krijgen in het aardgasvrij maken van wijken en de boer in het verduurzamen van zijn bedrijfsvoering. In het kader van publieke rechtvaardigheid betekent dit handelen, niet straks, maar nu. De gevolgen van een opgewarmde aarde laten namelijk al hun sporen na: in grote delen van Afrika zijn modderstromen geen toekomstbeeld meer maar de realiteit. Voor hen opkomen dienen we te doen door solidair te zijn: de sterkste schouders dragen de zwaarste lasten, zoals Henri Bontenbal ook betoogt in zijn visiestuk van afgelopen september.
Tegelijkertijd is het aanboren van de algemene middelen niet genoeg voor draagvlakcreatie, zoals hij daarna vervolgt.[4] Duurzaamheid is ten eerste een appèl en geen ingewikkelde rekensom. Alleen als we dat inzien, kunnen we de burger gaan betrekken bij duurzaamheidspolitiek. Dat appèl moeten wij nu christendemocratisch vormgeven.
Jonathan van de Gronden is actief CDJA lid, masterstudent Politiek en Parlement en redacteur Christendemocraat.nl
[1] https://www.scp.nl/publicaties/publicaties/2021/11/04/uitvoerbaar-beleid
[2] https://www.mkb.nl/forum/kim-putters-nederland-heeft-juiste-papieren-om-samen-de-kloof-te-dichten [1] https://podcasts.apple.com/nl/podcast/bram/id1539640765?i=1000501286917
[3] https://podcasts.apple.com/nl/podcast/bram/id1539640765?i=1000501286917