De nieuwe Europese Commissie gaat hopelijk in het najaar van start. Digitalisering en technologie waren pijlers onder Ursula von der Leyen, onder ‘VDL2’ is het tijd voor de volgende stap. Als we geen actie ondernemen, bepalen anderen de spelregels, zonder oog voor onze waarden. De vraag die met name christendemocratische (Europese) volksvertegenwoordigers zich moeten stellen: hoe zorgen we ervoor dat deze technologieën op een verantwoorde en mensgerichte manier onze samenleving versterken?

Het gevaar van achterblijven
Landen zoals de Verenigde Staten en China zijn veel verder in het ontwikkelen en toepassen van Artificial Intelligence (hierna AI) en andere opkomende technologieën. In de VS wordt AI voornamelijk gedreven door de commerciële belangen van grote technologiebedrijven zoals Google, Apple en Microsoft. China, aan de andere kant, gebruikt AI als een middel om staatscontrole te versterken, met weinig tot geen aandacht voor privacy of burgerlijke vrijheden. Beide benaderingen laten zien wat er gebeurt wanneer economische en politieke belangen de overhand krijgen boven de bescherming van individuele rechten en maatschappelijke waarden.

Als Europa geen eigen pad kiest, lopen we het risico dat we moeten leven onder de voorwaarden die door anderen zijn gesteld met als groot risico dat privacy, autonomie en andere fundamentele rechten op de achtergrond raken. Bovendien kan het gebrek aan eigen Europese normen ervoor zorgen dat onze technologie-industrie achteropraakt in de wereldwijde markt, omdat we niet dezelfde snelheid of schaal kunnen bereiken als onze concurrenten.

Als Europa geen eigen pad kiest, lopen we het risico dat we moeten leven onder de voorwaarden die door anderen zijn gesteld.

Waarden in technologie
Europa heeft altijd een sterke nadruk gelegd op mensenrechten, sociale rechtvaardigheid en inclusiviteit. Deze waarden moeten ook de basis vormen voor onze benadering van nieuwe technologieën. AI en andere technologische innovaties moeten worden ontwikkeld en ingezet op een manier die de menselijke waardigheid respecteert en bevordert.

Een goed voorbeeld hiervan is de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), die de bescherming van persoonlijke gegevens in de hele Europese Unie regelt. Deze verordening heeft wereldwijd impact gehad en heeft laten zien dat Europa in staat is om normen te stellen die de rechten van individuen beschermen, zelfs in een tijdperk van snelle technologische verandering. Een vergelijkbare aanpak moet worden gevolgd voor AI, waarbij we ervoor zorgen dat technologieën worden ontwikkeld en gebruikt in overeenstemming met onze kernwaarden. De AI-verordening als onderdeel van de meer omvattende Europese AI-strategie is een aardige start.

De noodzaak van technologische soevereiniteit
Een van de grootste uitdagingen is het behouden van technologische soevereiniteit. Veel van de infrastructuur die we gebruiken – van cloudservers tot de software die onze bedrijven en overheden aandrijft – is in handen van niet-Europese bedrijven. Dit maakt ons kwetsbaar voor beïnvloeding door externe machten en vergroot de kans dat onze gegevens en communicatie worden gemonitord door landen of bedrijven die onze waarden niet delen.

Het is niet voldoende om alleen de technische aspecten van AI en andere technologieën te ontwikkelen.

Deze uitdaging het hoofd te bieden vergt investeren in de eigen Europese technologische capaciteiten. Dit betekent niet alleen het ondersteunen van Europese bedrijven en startups, maar ook het ontwikkelen van eigen infrastructuur die ons in staat stelt om onafhankelijk te opereren. Dit kan variëren van het opzetten van Europese datacenters tot het ontwikkelen van eigen AI-systemen die zijn afgestemd op onze waarden en normen.

Innovatie en inclusiviteit hand in hand
Het is niet voldoende om alleen de technische aspecten van AI en andere technologieën te ontwikkelen; we moeten er ook voor zorgen dat deze technologieën op een inclusieve manier worden toegepast zodat niemand wordt uitgesloten.

Een belangrijke stap in deze richting is het bevorderen van digitale geletterdheid en technologische vaardigheden onder alle burgers. Dit helpt niet alleen om de digitale kloof te verkleinen, maar zorgt er ook voor dat mensen beter in staat zijn om de impact van technologie op hun leven te begrijpen en te beïnvloeden. Daarnaast is het van belang dat de ontwikkeling van AI en andere technologieën wordt begeleid door een breed scala aan perspectieven, zodat de systemen die we bouwen echt representatief zijn voor de diversiteit van onze samenleving.

Europa als wereldleider in ethische technologie
Europa moet nu handelen om wereldleider te worden in ethische technologie. Om deze visie te realiseren is samenwerking op Europees niveau noodzakelijk: nationale regeringen, de Europese Commissie, bedrijven en maatschappelijke organisaties die de handen ineenslaan om een gemeenschappelijk kader te ontwikkelen voor de toekomst van technologie in Europa. Alleen door gezamenlijk op te treden kunnen we ervoor zorgen dat Europa niet achterblijft, maar vooroploopt in de wereldwijde technologiewedloop.

De toekomst van technologie en AI is onlosmakelijk verbonden met de toekomst van onze samenlevingen. Door nu actie te ondernemen en duidelijke standaarden te stellen, kunnen we ervoor zorgen dat technologie ons dient, in plaats van andersom. Het is een kans die we niet mogen laten liggen – niet alleen voor onszelf, maar zeker ook voor toekomstige generaties.

Barend Tensen is hoofdredacteur van Christendemocraat.nl.