Het Verkiezingsprogramma van het CDA had niet eerder zo’n uitgebreide paragraaf over duurzaamheid. Vanuit het besef dat het onze taak is om goed voor de aarde te zorgen, noemt het programma terecht de klimaatverandering als één van de grootste opgaven van deze tijd. Het belang dat de partij eraan hecht, zien we weerspiegeld in de kandidatenlijst, waar zowel Agnes Mulder (nr. 8) als Henri Bontenbal (nr. 18) als experts vertegenwoordigd zijn.

Klimaatverandering
De aanpak van klimaatverandering wordt weergegeven in een flink aantal punten. Ze draaien om technologie (zon, wind, geothermie hybride cv-ketels en kernenergie), gelijk speelveld (afspraken met EU over CO2-heffing, natuurbeleid), draagvlak (klimaatloket, burgerberaad,  icoonprojecten) en eerlijkheid: opvallend is de wens om duurzaamheidsmaatregelen vanuit de algemene middelen te financieren, in plaats van via de energierekening van kleingebruikers. Op het gebied van draagvlak een hele goeie zet!

Opvallend is de wens om duurzaamheidsmaatregelen vanuit de algemene middelen te financieren, in plaats van via de energierekening van kleingebruikers. Op het gebied van draagvlak een hele goeie zet!

Niet meer op de lijst staat huidig woordvoerder circulaire economie Maurits von Martels. Het kan een relatie hebben met het feit dat CDA-programma nauwelijks aandacht schenkt aan het sluiten van kringlopen in een circulaire economie. Vanuit rentmeesterschap zou je toch vraagtekens moeten zetten bij verdere uitputting van de aarde, wat bovendien gepaard gaat met stevige CO2-uitstoot. Een gemiste kans.

Het klimaat is niet links of rechts
De hamvraag is: biedt het programma een christendemocratische visie op duurzaamheid? Henri Bontenbal prees de duurzaamheidsparagraaf aan als ‘duurzaamheidsbeleid zonder linkse politiek’. Nu ben ik het met hem eens dat de energie- en grondstoffentransitie te belangrijk zijn om over te laten aan de partijen ter linkerzijde, maar met deze opmerking is nog niet de christendemocratische visie gedekt. Daarover de volgende gedachten.

Samenleving
Het CDA gaat uit van de kracht van de samenleving: mensen maken het verschil. Dit lees je terug in de klimaatparagraaf van het verkiezingsprogramma. Maar we weten ook hoe ingewikkeld het is voor mensen om ja te zeggen tegen windmolens, elektrische auto’s, isolatie, minder vliegen et cetera, als de ‘beloning’ van die inspanning pas over enkele jaren zichtbaar wordt. Een burgerberaad maakt weliswaar duidelijk hoe de samenleving tegen de transitie aankijkt, maar stuurt niet in de richting van lange termijn duurzame keuzes. Terwijl naar mijn mening dáár de kracht ligt van de christendemocratie. Waar we terughoudend zijn met regels en we de markt niet het primaat willen geven, moeten we burgers faciliteren in duurzaam gedrag.

Verdere suggesties
Het CDA kan het mensen makkelijker maken om duurzame keuzes te maken. Schep condities waarin onduurzaam gedrag lastig is en het ‘cool’ is om toekomstbestendige beslissingen te nemen. Gedragsexpert Tom de Bruyne heeft het in dit verband over ‘Gemak, Motivatie en Trigger’. Stel je voor dat elektrische auto’s 120 km mogen rijden op de derde strook: kost niks, beloont de elektrische rijder en doet de benzinerijder zich toch wat sukkelig voelen.

Schep condities waarin onduurzaam gedrag lastig is en het ‘cool’ is om toekomstbestendige beslissingen te nemen.

In dezelfde categorie: stimuleer lokale energiecoöperaties, blijf salderen belonen, geef een isolatietegoed, zorg voor energie-infrastructuur en werkgelegenheid in de regio, regel financiële participatie voor gemeenten en inwoners bij energieprojecten, verlaag de prijs van recyclaat, omarm de deeleconomie, koppel circulaire businessmodellen aan het Rijnlandse model, zorg voor educatie, wijs iconen aan in de landbouw en beloon CO2-opslag in bodem en gewassen.

Door het scheppen van de juiste randvoorwaarden voelen mensen zich gemotiveerd tot duurzaam gedrag. Met een dergelijke aanpak, onderscheidt het CDA zich van andere partijen en opereert de partij in het hart van de christendemocratie.