In zijn speech op het partijcongres van 11 juni 2016 pleitte Sybrand Buma voor een politiek vanuit het midden. Als politiek leider van onze partij is het zijn taak om het gevoel van de partij te beschrijven, duiding te geven aan de ontwikkelingen in onze samenleving om daar vervolgens als politiek leider zijn visie op te geven. Buma gaf inderdaad duiding van de huidige problemen. Wat het politieke midden hierop als oplossing biedt, werd echter niet geheel duidelijk.
Politiek van het midden
In zijn speech geeft Buma aan dat de problemen voor ons land groot zijn. “De toekomst hangt als een donkere dreigende wolk boven ons hoofd.” Er was aandacht voor de verharding en verruwing van de samenleving of de globalisering die het café om de hoek wegconcurreert. Er werden veel frustraties, angsten en andere zaken die mis waren beschreven. De huidige politieke stromingen lijken geen goed antwoord op deze onzekerheden te kunnen bieden: Links wil meer overheid en rechts laat de markt de problemen wel oplossen.
Maar wat is het alternatief dat het CDA biedt op deze twee stromingen? Buma geeft aan dat hij staat voor politiek vanuit het midden. Voor een Beter Nederland met meer aandacht voor de christelijk grondwaarden die ons binden en meer aandacht voor de traditie die binnen ons land is ontstaan: “In het diepe besef dat het leven een verantwoordelijkheid is. Dat je je inzet voor de ander.” Het is de grondhouding die je van het CDA zou verwachten. Het ging er op het congres dan ook goed in. Heel concreet is dat echter nog niet.
Maar wat ís concreet dat alternatief dan wat het CDA wil bieden voor Nederland? Wat was het antwoord van het CDA op de geschetste problemen? Er werd een tipje van de sluier opgelicht door drie voorbeelden te noemen: loondoorbetaling voor ZZP’ers, meer ruimte in het onderwijs voor het vakdiploma en een streep door de winstuitkering in de zorg. Veel concreter werd het helaas niet. In plaats van een bredere visie, bleef het beperkt tot drie pragmatische voornemens . Dat is jammer, want Buma heeft juist veel tijd geïnvesteerd om de ideologie van het CDA te verdiepen.
Net als Blonde
Het is een publiek geheim dat Buma en de huidige Tweede Kamerfractie gecharmeerd zijn van de ideeën van de Britse filosoof Philippe Blonde. Deze conservatieve filosoof streeft een “big society” na waarin de overheid zich terugtrekt en meer ruimte geeft voor het particulier initiatief. Klinkt bekend? Blonde pleit, net als het CDA voor een grotere rol voor de familie en de gezamenlijke waarden in de samenleving. Het ontbreekt de huidige samenleving aan gezamenlijke binding. De overheid is veel te groot is en de marktwerking van het huidige liberalisme zorgt voor grote problemen. Dat lijken belangrijke problemen, waarvoor oplossing noodzakelijk is. Juist daarin is Blonde minder concreet.
De Britse krant The Telegraph schreef over Blonde: “(his) value lies less in the solutions proposed than in the compelling elegance of an account of a society that has lost its way.” Hoewel hij dus de problemen heel elegant en correct lijkt te kunnen beschrijven, ontbeert het Blonde om de oplossingen te bieden. Ik zie hierin een parallel met Buma. Ook Buma signaleert heel correct waar het in onze samenleving mis gaat. Maar tegelijkertijd wordt niet heel erg duidelijk wat dan de oplossing is.
Het belang van een duidelijke oplossing
Het belang van een heldere visie om duidelijk uit te leggen wát het CDA wil met Nederland is columnisten ook opgevallen. Afshan Ellian schreef in een column over de speech: “De christendemocraten hebben geen actuele, ter zake doende wereldbeschouwing. Het apocalyptische taalgebruik van Buma kan de ondraaglijke leegte van het CDA niet verhullen.” Als oppositiepartij is het tastbaar beschrijven van de hiaten van dit kabinet wellicht een kerntaak, maar het is niet voldoende. Als CDA, met Buma voorop, moeten we vanuit eigen kracht concreter aangeven wat ónze oplossingen zijn die het politieke midden aan Nederland biedt. Drie beleidsmaatregelen zijn daarbij niet voldoende.
De uitdaging is om datgene te doen wat vrijwel alle grote partijen, met onze premier voorop, weigeren te doen: een visie uiteen te zetten voor de toekomst van ons land. Hoe ziet ons land er volgens het CDA over 25 jaar uit? Hoe gaan we om met de vluchtelingenstroom? Hoe bieden we een antwoord op de uitdagingen van de vergrijzing? Wat is ons antwoord op de groeiende kritiek op Europa? Veel mensen zoeken antwoorden op deze vragen. Als CDA moeten we hierop duidelijke antwoorden bieden en werken vanuit een heldere visie.
Bart van Horck is oud-docent Bestuurskunde aan de Universiteit Leiden en thans werkzaam als buitenpromovendus bij het instituut voor Politieke Wetenschappen aan de Universiteit Leiden. Van Horck werkt als ambtenaar voor de rijksoverheid. Hij is actief lid van het CDA binnen de afdeling Leiden.