Wanneer mijn studenten hun eindpresentatie over belastingontduiking houden, krijg ik het als Nederlandse docent in het buitenland dikwijls het zwaar te verduren. Nederland is een belastingparadijs. Waarom moet het CDA daar meer tegen doen?

Belastingparadijs Nederland

Belastingparadijzen zijn niet langer alleen zonnige oorden zoals de Kaaimaneilanden, maar ook landen met een minder zonnig klimaat zoals Ierland en Nederland (zie dit rapport). Dit betekent dat grote ondernemingen (via complexe constructies, zie ook dit artikel) hun winsten graag naar deze landen sluizen omdat ze er gunstige tarieven kunnen afspreken met de lokale belastingdiensten.

Onderzoekers van het National Bureau of Economic Research schatten de totale winst die verplaatst werd in 2015 om belasting te ontwijken op $ 600.000.000.000, en Nederland werd genoemd op de derde plek van landen die hierbij betrokken zijn, vlak na nummer één Ierland en nummer twee Singapore (zie dit artikel).

Ongelijkheid

Het is de laatste jaren een trend geworden om bedrijven steeds minder te belasten en burgers steeds meer. Landen zijn elkaars concurrenten geworden bij het binnenhalen van grote bedrijven door ze aantrekkelijke voorstellen te doen en dus weinig belasting te laten betalen.

Die concurrentie tussen landen leidt tot de zogenaamde “race to the bottom”, die pijnlijk zichtbaar wordt als je naar de gemiddelde winstbelasting voor bedrijven in EU landen kijkt. Volgens de Financial Times (eindnoot 1) is het effectieve bedrag dat multinationals aan belasting betalen met 9% gedaald sinds de crisis van 2008.


Figuur 1. Eigen grafiek, op basis van data van https://tradingeconomics.com/european-union/corporate-tax-rate

De reeds vermogende aandeelhouders van multinationals verdienen dus zowel door het verschuiven van winsten naar belastingparadijzen en de lagere belastingen als gevolg van de belastingconcurrentie tussen landen steeds meer. Dit is één van de oorzaken waardoor wereldwijd de verschillen tussen rijk en arm toenemen (zie dit rapport).

Wat moet het CDA hiervan vinden?

Het heffen van belasting heeft alles te maken met de CDA principes publieke gerechtigheid en solidariteit. Over publieke gerechtigheid schrijft het CDA: “Een betrouwbare overheid stelt duidelijke grenzen en […] is er ook om onrecht te bestrijden, ze moet rechtvaardig zijn.” (eindnoot 2). Het onduiken van belasting is onrecht. De CDA uitgangspunten verplichten dus om harder op te treden tegen belastingontduiking en onrecht te bestrijden.

Solidariteit betekent dat iedereen naar draagkracht bijdraagt om een samenleving draaiende te houden. Momenteel lijkt daar geen sprake van te zijn. Sterker nog, als je de lage effectieve belastingdruk van multinationals vergelijkt met wat burgers met een modaal inkomen moeten betalen aan belasting, overheerst bij mij het gevoel van “de sterkste schouders, de lichtste lasten“!

Plicht

Het CDA moet het bestrijden van belastingontduiking tot een prioriteit maken, dat is ze verplicht aan haar eigen uitgangspunten. Partijoverstijgende en grensoverschrijdende samenwerking is daarbij onmisbaar om effectief te kunnen optreden en reguleren.

Een actievere strijd tegen belastingontduiking kan betekenen dat sommige multinationals hun hoofdkantoor of brievenbus niet meer in Nederland willen houden waardoor de staat misschien inkomsten misloopt. So be it. Principes mogen wat kosten.

Eindnoten